Leer piano spelen
De piano is een geweldig instrument om mee te beginnen, omdat je snel de eenvoudigste pianoakkoorden kunt leren en daardoor een heleboel goede liedjes.
Inhoud
Over de piano
Over het algemeen ontstaat het geluid van de piano door het indrukken van de toetsen waardoor een hamertje een of meerdere snaren in beweging brengt. Afhankelijk van de kracht waarmee de muzikant de toetsen aanslaat, wordt bepaald hoe hard of zacht het geluid is. De trillingen van de snaren worden versterkt door de klankbodem, een dunne houten plank aan de binnenkant de piano. Als gevolg van de versterking door de klankbodem kan het geluid door het oor opgevangen worden. Er zijn verschillende soorten piano's, zowel populaire als meer bijzondere, en allemaal met hun specifieke kenmerken.
Waar leg je de nadruk op bij de aanschaf van een piano?
Het kan moeilijk zijn om een keuze te maken als je een piano wilt kopen: neem ik een elektrische piano of een akoestische? Er zijn echter een paar dingen die je goed in de gaten dient te houden bij het kiezen van een type piano:
Elektrische piano
Voordelen:
Het geluid van een elektrische piano wordt elektronisch voortgebracht in plaats van mechanisch – een elektrische piano hoeft dus niet gestemd te worden!
Je kunt een koptelefoon aansluiten op een elektrische piano, zodat je anderen niet stoort terwijl je speelt
Vaak is er een metronoom ingebouwd in de piano, waardoor het makkelijker is om het ritme en tempo te houden terwijl je aan het oefenen bent.
Een elektrische piano weegt niet zoveel als een akoestische en kan gemakkelijker worden verplaatst – vaak kan deze ook gedemonteerd worden
Elektrische piano's zijn meestal goedkoper dan akoestische (afhankelijk van de gekozen norm) - er zijn veel normen voor elektrische piano’s waarbinnen er erg goede piano’s verkrijgbaar zijn
Nadelen:
Het geluid kan best wat mechanisch worden en je hebt geen invloed op de klankvorming
Op een elektrische piano kun je niet dezelfde frasering toepassen als op een akoestische, aangezien het geluid met elektronische middelen wordt voortgebracht – je kunt de toetsen niet harder of zachter aanslaan en daarmee het geluid variëren
Het geluid is 'droger' (hoe goedkoper de piano, des te kaler het geluid en de klank)
De aanslag is lichter, waarmee je techniek niet zo goed ontwikkeld zal worden als wanneer je oefent op een akoestische piano
Akoestische piano
Voordelen
De akoestische piano heeft een gevarieerd en levendig geluid, omdat je zelf de snaar van elke toon aanslaat — jij bepaalt de aanslag op de toetsen en daarmee ook de klank en het volume
Je leert de beste techniek aan op een akoestische piano, omdat de hele toonvorming afhankelijk is van jouw controle, de kracht in je vingers en de balans in je onderarm
Je kunt piano’s kopen die passen bij jouw technisch niveau – je kunt dus steeds het instrument je technische capaciteit laten volgen
Nadelen
Een akoestische piano moet worden gestemd door een vakkundig persoon
Het is niet zo eenvoudig om een akoestische piano te verplaatsen
Een akoestische piano is vaak duurder dan een elektrische, vooral als je een echt goede piano wilt hebben
Wanneer is de piano gebouwd?
In een moderne pianowinkel zijn de instrumenten zelden ouder dan tien jaar en verkeren daarmee in goede staat. De mate waarin piano’s in de loop der jaren aan slijtage onderhevig zijn varieert erg. Er zijn echter pianomerken die bekend staan om het vervaardigen van instrumenten van hoge kwaliteit waar je lang plezier van hebt, zoals bijvoorbeeld Steinway, Bösendorfer en Fazioli. Als je een tweedehands piano koopt, is het risico dat deze enkele jaren oud. Het is daarom raadzaam om erop te letten dat in elk geval de prijs daarnaar is.
Hoe maak je een definitieve keuze?
Je kunt vanuit je behoefte een keuze maken uit deze drie categorieën:
Categorie 1: Elektrische piano. Prijsklasse: €300 - 2000. Een elektrische piano is voor de beginner die zich aan het oriënteren is op het gebied van piano, maar niet zeker weet hoeveel hij/zij gaat spelen. Hiermee kun je niet echt oefenen op je techniek, maar wel een gevoel krijgen van wat het is om piano te spelen.
Categorie 2: Akoestische piano. Prijsklasse: €1500 - 5000. Een akoestische piano is geschikt voor zowel de beginner als de meer ervaren pianist en je kunt erop spelen voor je plezier en intensief repeteren. Op dit instrument heb je de mogelijkheid om te werken met je techniek, omdat je zelf invloed hebt op het geluid en de klank.
Categorie 3: Vleugelpiano. Prijsklasse: €5000 - 50000. Een vleugel is voor de ambitieuze professional of de welgestelde amateur. De aanschaf van een vleugel geeft je de mogelijkheid om het geluid van de piano ten volle te verkennen en biedt je de meest perfecte ervaring met de muziek.
De onderdelen van de piano
Een piano is een instrument dat bestaat uit zwarte en witte toetsen en tevens pedalen. De toetsen van een piano zijn zoals het toetsenbord op een computer: ze hebben ieder een letter, oftewel de toon van de toets. Tussen elke toets bevindt zich een halve toonafstand. Dat wil zeggen dat er van de toon C tot de toon C (een octaaf hoger) twaalf tonen zitten met dezelfde toonafstand, een halve toon. Twaalf is het aantal verschillende tonen op de piano.
Op de afbeelding hierboven kun je de namen van de tonen zien. De blauwe tonen hebben een dubbele naam. Die krijgen ze, omdat hun naam afhankelijk is van welke voorteken ze hebben. Dat kan een kruis zijn (#, zoals afgebeeld) of een mol (b). Ze worden voortekens genoemd, omdat als je de toon in een noot leest, het teken ervoor staat.
Een kruis betekent dat je niet de toon speelt die er staat, maar een halve toon hoger. Als je bijvoorbeeld een C in de noot hebt met een kruis ervoor, speel je de toon C# (spreek uit: cis).
Een mol betekent dat je niet de toon speelt die er staat, maar een halve toon lager. Bijvoorbeeld bij D in de noot met een mol ervoor, betekent dit je de toon Db (spreek uit: des) speelt.
Als je goed kijkt naar de toetsen op de afbeelding, kun je uitrekenen dat de toon C# hetzelfde is als de toon Db. Hetzelfde geldt voor D# en Eb, F# en Gb, G# en Ab, A# en Bb. Probeer maar eens uit op de piano. Speel alle tonen en leer de namen van buiten, zowel die met kruis ervoor als die met een mol.
Hieronder zie je hoe de tonen van de noten eruitzien als je kruizen gebruikt:
En hier hoe ze eruitzien als je mollen gebruikt:
Leer de namen van de verschillende tonen van buiten. Voor alle tonen kan een kruis- of molteken geplaatst worden. Hier heb je een eenvoudig ezelsbruggetje voor:
Als er een kruis staat, komen achter de naam van de noot de letters -is, dus Cis, Dis, Eis (E-is, niet eis!), enz.
Als er een mol staat, komen achter de naam van de noot de letters -es, dus Ces, Des, Es, enz. Alleen A wordt As.
Iedere toets heeft een basisklank als je hem indrukt. Hou je hem langer ingedrukt, dan duurt de toon langer; laat je hem snel los, dan duurt de toon korter. Maar er is ook een andere manier waarop de lengte van de tonen te beïnvloeden is.
Wanneer je achter de piano zit, heb je pedalen bij je voeten. Dit kunnen er een tot drie zijn. Als je twee pedalen als uitgangspunt neemt (wat bij de meeste piano’s het geval is) heb je er een rechts en een links. Het rechterpedaal (ook genoemd demperpedaal) laat de tonen naklinken, zelfs als je de toetsen loslaat. Wanneer je je voet van het pedaal af haalt, stoppen de tonen. Het linkerpedaal (ook wel Una Corda-pedaal) maakt de klank zachter en wolliger en wordt o.a. gebruikt als er pp (pianissimo) onder een partij staat. Die muziekterm betekent dat de tonen heel zacht gespeeld moeten worden.
Akkoorden en akkoordsymbolen
Op een piano kun je zogenaamde akkoorden spelen (ook wel akkoordsymbolen genoemd). De naam is afhankelijk van hoe de noten opgeschreven zijn, de notatie. Als er letters boven een noot staan wordt het een akkoordsymbool genoemd, terwijl het uitgeschreven met de tonen op een notenbalk een akkoord is, zoals je hieronder kunt zien:
In veel zangboeken staat de melodie genoteerd in notenschrift en staan de akkoordsymbolen erboven, zodat de pianist weet welke akkoorden er gespeeld moeten worden. Een akkoord kan uit veel noten bestaan. De naam is afhankelijk van de tonen die erin opgenomen zijn (welke toon is de grondtoon, terts, kwint, enz.).
Wij houden het eenvoudig en verdiepen ons in de drieklanken. Die zijn namelijk het gemakkelijkst om mee te beginnen wanneer je piano wil leren spelen.
Een drieklank bestaat uit drie tonen: een grondtoon, een terts en een kwint. De grondtoon is de naamgever van het akkoord. Zoals je op de bovenstaande afbeelding kunt zien zijn C, D, E en F de grondtonen in de vier akkoorden. Je kunt de grondtoon 1 noemen om een begrip te krijgen van de opbouw van de akkoorden.
Een kwint heeft het cijfer 5, omdat dit de vijfde toon is vanaf de grondtoon. Een terts heeft het cijfer 3, omdat die op de derde toon ligt vanaf de grondtoon. De terts geeft ‘kleur’ aan het akkoord. Bij een kleine terts is het akkoord in mineur en bij een grote in majeur.
Als je 1 + 3 + 5 speelt, is het een C-majeur. Druk je op de zwarte toets boven 3, dan is het een mineur. Als je hiermee wilt oefenen, neem dan een grondtoon en de kwint daarvan en probeer de grote en de kleine terts. Luister of je het verschil kunt horen!
Als je bijvoorbeeld 3 + 5 + 7 speelt, is het een E-mineur. Dat komt omdat het een kleine terts is van 3 naar 5. Je kunt ook 3 + 7 spelen en in plaats van 5 de zwarte toets net erboven. Nu is het een E-majeur.
Als je niet goed weet hoe je de akkoorden kan vinden, kun je de tonen tellen. Je speelt een grondtoon en telt er vier tonen bij (niet meegerekend de grondtoon). Daarmee heb je de terts. Tel je er drie tonen bij (zonder de terts), dan heb je de kwint. Onthoud: 4 + 3 = majeur. Je kunt ook een grondtoon spelen en er drie tonen aftrekken. Dan heb je de kleine terts. Trek je daar weer drie tonen van af, dan heb je de kwint. Onthoud: 3 + 4 = mineur.
Op deze manier kunnen veel akkoorden samengesteld worden, wat stapelen van tertsen wordt genoemd. Je kunt ook hier tellen:
3 + 3 = verminderd akkoord (want twee kleine tertsen op elkaar)
4 + 4 = vergroot akkoord (want twee grote tertsen op elkaar)
Wanneer je wat zekerder van jezelf bent, kun je beginnen met het maken van zogenaamde omkeringen. Je speelt bijvoorbeeld de grondtoon boven, de terts beneden en de kwint in het midden. Dat doe je als je anderen begeleid bij het zingen van een melodie. Die zullen er namelijk de voorkeur aan geven dat de toon die ze zingen boven in het akkoord ligt.
Begin met pianolessen
Als je les wilt krijgen van een van onze competente docenten, allemaal met een relevante opleiding en jarenlange ervaring, dan bieden wij bij Muziekonderwijs.nl pianolessen. Hieronder zie je enkele van onze docenten door het hele land:
Pianoles in Amsterdam
Zie het overzicht met al onze pianodocenten in Amsterdam.
Pianoles in Rotterdam
Zie het overzicht met al onze pianodocenten in Rotterdam.
Pianoles in Den Haag
Zie het overzicht met al onze pianodocenten in Den Haag.
Pianoles door heel Nederland
Zie het overzicht met al onze pianolessen in Nederland.