Vier- en vijfklanken

Je kunt akkoorden uitbreiden met meer tonen. Hetzij door tertsenstapeling, met nog een toon bovenin, of door toevoeging van een toon die niet gestapeld is (Bv. 6-akkoorden of de add9's). Vierklanken bevatten vier verschillende tonen.

Vierklanken

7

Als het getal 7 achter een akkoord staat, betekent dit dat er een kleine septiem is toegevoegd aan de drieklank, waarmee het een vierklank is geworden. Vaak zijn het dominante akkoorden waaraan een 7 is toegevoegd. Nog steeds geldt dat het akkoord majeur is als er geen kleine "m" staat, en mineur als die er wel staat.
Voorbeeld: C7 = c – e – g – bes
C met toegevoegde kleine septiem. Het akkoord bestaat uit de grondtoon, grote terts, kwint en kleine septiem.
Voorbeeld: Cm7 = c – es – g - bes
Cm met toegevoegde kleine septiem. Het akkoord bestaat uit de grondtoon, kleine terts, kwint en kleine septiem.

maj7 / ^

Als er achter de grondtoon van het akkoord maj7 of ^ staat, betekent dit dat het een majeurakkoord is met een toegevoegde grote septiem.
Voorbeeld: Cmaj7 / C^ = c –e – g - b
C met toegevoegde grote septiem. Het akkoord bestaat uit de grondtoon, grote terts, kwint en grote septiem.
Voorbeeld: Cmmaj7 / Cm^ = c – es – g – b
Als er mmaj7 of m^ achter de grondtoon van het akkoord staat, betekent dit dat het een mineurakkoord is met toegevoegde grote septiem. Dit akkoord is vrij zeldzaam. Het bestaat uit de grondtoon, kleine terts, kwint en grote septiem.

6

Als het getal 6 achter de grondtoon van het akkoord staat, betekent dit dat er een grote sext aan toegevoegd is - altijd een grote sext. Een subdominant heeft vaak een toegevoegde sext, maar andere functies kunnen dit ook hebben (zie artikel over functie-analyse).
Voorbeeld: C6 = c – e – g - a
C met toegevoegde sext. Het akkoord bestaat uit de grondtoon, grote terts, kwint en grote sext.
Voorbeeld: Cm6 = c – es – g - a
Cm met toegevoegde grote sext. Het akkoord bestaat uit de grondtoon, kleine terts, kwint en grote sext.

add9

'Add' is het Engelse woord voor toevoegen. In een add9-akkoord wordt de 9, de grote none, toegevoegd. Een grote none is hetzelfde als de grote secunde, alleen een octaaf hoger (zie samengestelde intervallen), maar in de praktijk speelt men vaak een add9-akkoord waarin de 9 precies tussen de grondtoon en de terts ligt. Het heeft een "dicht" geluid en wordt veel gebruikt in pop!
In tegenstelling tot een akkoord waar alleen 9 achter de grondtoon staat, moet men niet de septiem meenemen! Het bestaat uit de grondtoon, terts, kwint en grote none/grote secunde.
Voorbeeld: Cadd9: c – e – g – d
Voorbeeld: Cadd9: Vaak wordt de 9 geplaatst als een '2': c – d – e – g

Vijfklanken

In vijfklanken wordt nog een toon toegevoegd, zodat er nu vijf verschillende tonen zijn.

9

Als het getal 9 achter de grondtoon van het akkoord staat, betekent dit dat er zowel een 7 (kleine septiem) als een 9 (grote none/secunde) aan het akkoord toegevoegd wordt. Het wordt onnodig gevonden om 7 én 9 te schrijven; het is voldoende met enkel het getal 9, waar ook de 7 in zit.
Een 9-akkoord heeft dus in totaal vijf tonen: grondtoon, terts, kwint, kleine septiem en grote none. Een grote none is hetzelfde als een octaaf + een grote secunde (zie samengestelde intervallen).
Voorbeeld: C9 = c – e – g – Bb – d
Een C7 met toegevoegde 9. Het bestaat uit de grondtoon, grote terts, kwint, kleine septiem en grote none.
Voorbeeld: Cm9 = c – es – g – Bb – d
Een Cm7 met toegevoegde 9. Het bestaat uit de grondtoon, kleine terts, kwint, kleine septiem en grote none.

maj9 / ^9

Als er maj9 of ^9 achter de grondtoon van het akkoord staat, wordt een maj7 (grote septiem) en een 9 (grote none/secunde) toegevoegd. Net als bij het 9-akkoord wordt het onnodig gevonden om zowel maj7 als 9 te schrijven. Als er maj9 staat, betekent dit dat beide tonen aan de drieklank toegevoegd worden. Het bestaat dus uit de grondtoon, terts, kwint, grote septiem en grote none.
Voorbeeld: Cmaj9 = c – e – g – b – d Een Cmaj7 met toegevoegde 9. Het akkoord bestaat uit de grondtoon, grote terts, kwint, grote septiem en grote none.
Voorbeeld: Cmmaj9 = c – es – g – b - d
Dit akkoord - uitgesproken als 'c-mineur- maj-negen' - is erg zeldzaam, maar wordt vaak gebruikt als afsluitend akkoord in de themanummers van James Bond! Het heeft een heel karakteristieke, agentachtige klank. Het bestaat uit de grondtoon, kleine terts, kwint, septiem en grote none.

6/9

Het akkoord wordt vooral gebruikt in de funk en jazz, met name in majeurvorm. Het komt zelden voor in mineurvorm, en dan waarschijnlijk het meest in Latin/bossa nova, en het klinkt een beetje als het James Bond-akkoord mmaj9. Het voegt, zoals de naam al suggereert, een 6 (grote sext) en een 9 (grote none - d.w.z. octaaf + grote secunde) toe aan de grondtoon van het akkoord. Een C6/9 wordt uitgesproken als 'C-zes- negen'.
Voorbeeld: C6/9 = c – e – g – a – d
Voorbeeld: Cm6/9 = c – es – g – a - d

Ben jij ook geïnteresseerd in theorie? Bekijk alle muziektheorie docenten.

Wil je deze theorie toepassen in de praktijk? Vind de muziekles die het beste bij jou past!